Back Entstof Afrikaans Vacuna AN टीका ANP لقاح Arabic طوعم ARZ ছিটা Assamese Vacuna AST Peyvənd Azerbaijani Вакцина Bashkir Čieps BAT-SMG

Bakuna

Bakuna
An bakuna para sa smallpox asin an mga kagamitan sa pagbulong kaini.
MeSHD014612

An bakuna (Ingles: vaccine) iyo sarong biyolohikal na preparasyon na minatao nin aktibong nagunong imunidad sa sarong partikular na nakakaulakit na kahelangan.[1][2] An sarong bakuna iyo tipikal na igwang sarong biyolohikal na preparasyon hale sa mikroorganismong nagkakawsa nin kahelangan, o poon kan ika-21 na siglo, sintetikong namokna na kaparehas niya. An preparasyong ini iyo harus nahimo hale sa nagluya o nagadan na porma nin mga mikrobyo, mga toksin kaini, o saro sa mga protina kaini sa luwas. An ahente pig-istimula an sistemang immuno kan hawak ngarig mabisto an ahente bilang sarong banta sagkod magpoon maghimo nin antibodies laban digdi, dagos para mabisto pang maray asin madistroso an maski anong mikroorganismo na relatibo sa ahente na saiyang pupuwedeng makaengkwentro sa futuro. An mga bakuna pwedeng magin prophylactic (ngarig malikayan o mapauswag an mga epekto nin sarong futurong impeksyon kan sarong natural o "maisog" na patoheno), o therapeutic (ngarig malaban an sarong kahelangan na iyo nangyayari na, arug kan kanser).[3][4][5][6]

An administrasyon nin mga bakuna iyo an inaapod na baksinasyon. An baksinasyon iyo pinakaepektibong paagi sa paglikay sa mga nakakaulakit na kahelangan;[7] mahiwasang imunidad huli sa baksinasyon iyo may dakulang ambag para sa pankinabang pagdaog nin smallpox asin an restriksyon nin mga kahelangan arug kan polio, tigdas, sagkod tetanus sa kadaklan nin kinaban. An pag-epekto nin baksinasyon iyo mahiwas na pig-aadalan sagkod pigbeberipika;[8] halimbawa, an mga bakuna na probadong epektibo iyo kabali an sa influenza,[9] an bakunang HPV,[10] sagkod an para sa otos.[11] An World Health Organization (WHO) nagheras na an mga lisensyadong bakuna iyo presenteng yayaon sa 25 na mga manlainlain na nalilikayang impeksyon.[12]

An mga terminong Ingles na vaccine asin vaccination iyo gikan sa Variolae vaccinae (smallpox nin baka), an termino iyo namokna ni Edward Jenner (na parehas nahaman an konsepto nin mga bakuna asin enot na nakagibo nin bakuna) ngarig madenota an cowpox. Ginamit niya an taramon kaidtong 1798 para sa halabang titulo kan saiyang Inquiry into the Variolae vaccinae Known as the Cow Pox, kun sain pigsaladawan niya an protektibong epekto nin cowpox laban sa smallpox.[13] Kaidtong 1881, ngarig tawanan nin onra si Jenner, si Louis Pasteur nagsabi an mga termino dapat iyo pahiwason ngarig ibali an mga bagong protektibong inokulasyon na iyo kaidto pighahaman pa sana.[14]

  1. ↑ "Vaccine preventable diseases". Australian Government Department of Health. Archived from the original on 2020-11-28. Retrieved 2021-02-23. 
  2. ↑ "Expanded Practice Standards". Iowa Administrative Code. 2019. https://www.legis.iowa.gov/docs/iac/rule/657.39.11.pdf. 
  3. ↑ "Therapeutic cancer vaccines". The Journal of Clinical Investigation 125 (9): 3401–12. September 2015. doi:10.1172/JCI80009. PMID 26214521. 
  4. ↑ "Prophylactic vaccines are potent activators of monocyte-derived dendritic cells and drive effective anti-tumor responses in melanoma patients at the cost of toxicity". Cancer Immunology, Immunotherapy 65 (3): 327–39. March 2016. doi:10.1007/s00262-016-1796-7. PMID 26861670. 
  5. ↑ "HPV prophylactic vaccines: lessons learned from 10 years experience". Future Virology 10 (8): 999–1009. 2015. doi:10.2217/fvl.15.60. 
  6. ↑ "Development and implementation of papillomavirus prophylactic vaccines". Journal of Immunology 192 (9): 4007–11. May 2014. doi:10.4049/jimmunol.1490012. PMID 24748633. 
  7. ↑ * United States Centers for Disease Control and Prevention (2011). A CDC framework for preventing infectious diseases. Archived 2017-08-29 at the Wayback Machine. Accessed 11 September 2012. "Vaccines are our most effective and cost-saving tools for disease prevention, preventing untold suffering and saving tens of thousands of lives and billions of dollars in healthcare costs each year."
  8. ↑ Zimmer, Carl (20 November 2020). "2 Companies Say Their Vaccines Are 95% Effective. What Does That Mean? You might assume that 95 out of every 100 people vaccinated will be protected from Covid-19. But that's not how the math works.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2020/11/20/health/covid-vaccine-95-effective.html. 
  9. ↑ Fiore AE, Bridges CB, Cox NJ (2009). "Seasonal influenza vaccines". Vaccines for Pandemic Influenza. Curr. Top. Microbiol. Immunol. Current Topics in Microbiology and Immunology. 333. pp. 43–82. doi:10.1007/978-3-540-92165-3_3. ISBN 978-3-540-92164-6. PMID 19768400. 
  10. ↑ "Evaluating the impact of human papillomavirus vaccines". Vaccine 27 (32): 4355–62. July 2009. doi:10.1016/j.vaccine.2009.03.008. PMID 19515467. 
  11. ↑ "Varicella zoster virus vaccines: effective, but concerns linger". Canadian Journal of Ophthalmology 44 (4): 379–84. August 2009. doi:10.3129/i09-126. PMID 19606157. https://semanticscholar.org/paper/7a8870d019b79f046138cca99b6301e9fcd9d4d1. 
  12. ↑ World Health Organization, Global Vaccine Action Plan 2011-2020. Archived 2014-04-14 at the Wayback Machine. Geneva, 2012.
  13. ↑ "Edward Jenner's Inquiry; a bicentenary analysis". Vaccine 17 (4): 301–7. January 1999. doi:10.1016/s0264-410x(98)00207-2. PMID 9987167. 
  14. ↑ Pasteur, Louis (1881). "Address on the Germ Theory". Lancet 118 (3024): 271–72. doi:10.1016/s0140-6736(02)35739-8. 

Developed by StudentB